همیشه وقتی نام دفاع مقدس و هفته دفاع مقدس به میان می‌آید، ناخودآگاه تصاویر، دیالوگ‌ها و اسم بازیگران برخی از فیلم‌های دفاع مقدسی یادمان می‌آید؛ فیلم‌هایی که اگرچه خود از ظرفیت‌های لازم برای محبوبیت برخوردار بوده‌اند، اما ایفای نقش قابل توجه بازیگران آن‌ها، باعث ماندگاری در ذهن مخاطبان شده‌ است.

اگر بخواهیم سینمای دفاع مقدس را از دریچه هنرمندان و بازیگران این فیلم‌ها نگاه کنیم، باید در چند بخش به مرور آن بپردازیم.

رکوردداران ایفای نقش در فیلم‌های دفاع مقدس

در سال‌های ابتدایی جنگ تحمیلی نیروهای بعثی عراق علیه ایران و با شدت گرفتن ساخت آثار سینمایی دفاع مقدس، نام‌های بسیاری به عنوان بازیگران فیلم‌های دفاع مقدسی شناخته شدند؛ اما در این بین جمشید هاشم‌پور تنها بازیگری بود که نقش‌هایش را به صورت حماسی ایفا می‌کرد و همین موضوع باعث شد به سرعت نام او بر سر زبان‌ها بیفتد و فیلم‌های بیشتری برای بازی به او پیشنهاد شود.

البته جعفر دهقان و سیدجواد هاشمی از جمله بازیگران دیگری بودند که به خاطر ایفای جذاب نقش‌هایشان در فیلم‌های دفاع مقدسی، پیشنهاد بیشتری برای فیلم‌های مختلف داشتند. در ادامه ۳ بازیگر رکورددار در ایفای نقش‌های مختلف دفاع مقدسی را می‌شناسیم.  

جمشید هاشم‌پور با ایفای نقش در ۱۳ فیلم دفاع مقدسی (بازداشتگاه، عقاب‌ها، پایگاه جهنمی، پرواز از اردوگاه، یورش، دشمن، هیوا، باشگاه سری، رنجر، قارچ‌های سمی، مزرعه پدری، نفوذی و گلوگاه شیطان)

جعفر دهقان با ایفای نقش در ۱۲ فیلم دفاع مقدسی (حماسه مجنون، بوی پیراهن یوسف، پرواز در شب، بلمی به سوی ساحل، عملیات کرکوک، حمله به اچ ۳، هفت گذرگاه، عبور از خط سرخ، گلوگاه شیطان، تیرباران، تعقیب سایه‌ها و خلبان)

سیدجواد هاشمی با ایفای نقش در ۱۲ فیلم دفاع مقدسی (پرواز در شب، افق، سجاده آتش، اخراجی‌ها، سیمرغ، انسان و اسلحه، تعقیب سایه‌ها، حماسه مجنون، معراجی‌ها، الماس بنفش، چشم شیشه‌ای و آخرین شناسایی)

تاثیرگذار‌ترین بازیگران سینمای دفاع مقدس

از بین بازیگران سینمای دفاع مقدس، بازیگرانی با آثار مختلف روی مخاطب تاثیر بسیار زیادی گذاشتند؛ تاثیری که آثار آن هنوز در ذهن مخاطبان وجود دارد و از این بازیگران و نقش‌هایشان سخن به میان می‌آورند. در ادامه ۳ بازیگر تاثیرگذار سینمای دفاع مقدس را می‌شناسیم. این اطلاعات از مخاطبان، رسانه‌ها و روزنامه‌ها و پایگاه‌های مختلف گردآوری شده و به منزله رتبه‌بندی بازیگران سینمای دفاع مقدس نیست.

پرویز پرستویی برای ایفای نقش در فیلم‌های سینمایی«لیلی با من است» و «آژانس شیشه‌ای». 

جمشید هاشم‌پور برای ایفای نقش در فیلم‌هایی سینمایی «عقاب‌ها» و «نفوذی».

علی دهکردی برای ایفای نقش در فیلم سینمایی «از کرخه تا راین».

استمرار در ایفای نقش در فیلم‌های دفاع مقدسی

در این بین بازیگرانی هم بوده‌اند که در طول دهه‌های مختلف انقلاب اسلامی، همواره در عرصه سینمای دفاع مقدس فعالیت داشته‌اند؛ بازیگرانی که اگرچه تعداد آنها بسیار است، اما سهم افرادی که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم بیشتر بوده است.  

اصغر نقی‌زاده (حضور مستمر در فیلم‌های دفاع مقدسی در ۴ دهه ۶۰، ۷۰، ۸۰ و ۹۰)

سید جواد‌هاشمی  (حضور مستمر در فیلم‌های دفاع مقدسی در ۴ دهه ۶۰، ۷۰، ۸۰ و ۹۰)

پرویز پرستویی  (حضور مستمر در فیلم‌های دفاع مقدسی در ۳ دهه ۶۰، ۷۰ و ۸۰)

چه بازیگر؟ چه فیلمی؟  

طی حدود ۴ دهه‌ای که از عمر سینمای دفاع مقدس می‌گذرد، نقش‌ها و بازیگران بسیاری به عالم سینمایی معرفی شده‌اند. از طرفی دیگر برخی از بازیگران پرکار این عرصه آهسته آهسته کم‌فروغ شده و مانند بازیگرانی چون جمشید هاشم‌پوربه مُحاق رفته‌اند؛ او که روزی رکورددار بیشترین بازی در فیلم‌های مقدس بود، امروز کم‌کم به فراموشی سپرده می‌شود و در آثار اخیر سینمای ایران، نقش‌هایی بسیار فرعی به او سپرده می‌شود. البته یکی از دلایل این موضوع علاقه برخی از فیلمسازان کشورمان به بازیگران چشم رنگی و زیبارو است.

در ادامه بازیگر سینمای دفاع مقدس به ترتیب تعداد آثار معرفی می‌شوند.

جمشید هاشم‌پور با ایفای نقش در ۱۳ فیلم دفاع مقدسی (بازداشتگاه، عقاب‌ها، پایگاه جهنمی، پرواز از اردوگاه، یورش، دشمن، هیوا، باشگاه سری، رنجر، قارچ‌های سمی، مزرعه پدری، نفوذی و گلوگاه شیطان)

سیدجواد هاشمی، ایفای نقش در ۱۲ فیلم دفاع مقدسی (پرواز در شب، افق، سجاده آتش، اخراجی‌ها، سیمرغ، انسان و اسلحه، تعقیب سایه‌ها، حماسه مجنون، معراجی‌ها، الماس بنفش، چشم شیشه‌ای و آخرین شناسایی)

جعفر دهقان، ایفای نقش در ۱۲ فیلم دفاع مقدسی (حماسه مجنون، بوی پیراهن یوسف، پرواز در شب، بلمی به سوی ساحل، عملیات کرکوک، حمله به اچ۳، هفت گذرگاه، عبور از خط سرخ، گلوگاه شیطان، تیرباران، تعقیب سایه‌ها و خلبان)

قاسم زارع، ایفای نقش در ۱۲ فیلم دفاع مقدسی (بوی پیراهن یوسف، آژانس شیشه‌ای، نفوذی، اخراجی‌ها، موج مرده، سفر به فردا، مزرعه پدری، جایی برای زندگی، پیک‌نیک در میدان جنگ، فزرند خاک، کودک و فرشته، چهار اصفهانی در بغداد)

پرویز پرستویی، ایفای نقش در ۱۱ فیلم دفاع مقدسی (دیار عاشقان، پیشتازان فتح، لیلی با من است، آژانس شیشه‌ای، روبان قرمز، موج مرده، دیوانه از قفس پرید، دوئل، به نام پدر، پاداش سکوت، سیزده ۵۹)

اصغر نقی‌زاده، ایفای نقش در ۱۰ فیلم دفاع مقدسی (مهاجر، چشم شیشه‌ای، وصل نیکان، از کرخه تا راین، خاکستر سبز، سرزمین خورشید، آژانس شیشه ای، مردی از جنس بلور، دستان خالی، معراجی‌ها)

کاظم افرندنیا، ایفای نقش در ۱۰ فیلم دفاع مقدسی (کانی مانگا، عملیات کرکوک، پایگاه جهنمی، کمینگاه، آری چنین بود، آخرین مهلت، منطقه ممنوع، گارد ویژه، شمارش معکوس، سحرگاه پیروزی)

فرامرز قریبیان، ایفای نقش در ۹ فیلم دفاع مقدسی (پایگاه جهنمی، کانی مانگا، انفجار در اتاق عمل، منطقه ممنوع، دشمن، دایره سرخ، ارابه مرگ، خط‌ها و سایه‌ها، کمینگاه)

مهدی فقیه، ایفای نقش در ۹ فیلم دفاع مقدسی (هور در آتش، تونل، ستارگان جنگ، لیلی با من است، قلعه دنیا، سفر به چذابه، آخرین مرحله، حماسه قهرمانان، ضدگلوله)

حسین یاری، ایفای نقش در ۸ فیلم دفاع مقدسی (سرباز کوچک، در مسلخ عشق، حمله به اچ۳، نغمه، هور در آتش، آتش در خرمن، منطقه ممنوع، پرواز خاموش)

عبدالرضا اکبری، ایفای نقش در ۷ فیلم دفاع مقدسی (کانی‌مانگا، زندان دوله تو، اتاق یک، آخرین پرواز، زیر سایه کُنار، پناهنده، اخراجی‌ها)

علی دهکردی، ایفای نقش در ۷ فیلم دفاع مقدسی (از کرخه تا راین، ماه و خورشید، عبور از خط سرخ، سجده بر آب، خلبان، آن مرد آمد، دریاچه ماهی)

جهانبخش سلطانی، ایفای نقش در ۷ فیلم دفاع مقدسی (افق، الماس بنفش، عملیات کرکوک، حماسه مجنون، آخرین مرحله، باشگاه سری، نوروز)

سعید راد، ایفای نقش در ۵ فیلم دفاع مقدسی (مرز، عبور از میدان مین، عقاب‌ها، دوئل، چ)

بابک حمیدیان، ایفای نقش در ۵ فیلم دفاع مقدسی (مزرعه پدری، طبل بزرگ زیر پای چپ، سرو زیر آب، چ، به وقت شام)

مرحوم فرج الله سلحشور،  ایفای نقش در ۴ فیلم دفاع مقدسی (پرواز در شب، انسان و اسلحه، گورکن، نخلستان تشنه)

حمید فرخ‌نژاد، ایفای نقش در ۴ فیلم دفاع مقدسی (در کوچه‌های عشق، طبل بزرگ زیر پای چپ، شب واقعه، روزهای زندگی)

کامبیز دیرباز، ایفای نقش در ۴ فیلم دفاع مقدسی (نغمه، دوئل، به نام پدر، اخراجی‌ها)

ابوالفضل پورعرب، ایفای نقش در ۴ فیلم دفاع مقدسی (مردی شبیه به باران، قاصدک، حماسه قهرمان، مردی از جنس بلور)

رضا رویگری، ایفای نقش در ۴ فیلم دفاع مقدسی (کانی‌مانگا، عقاب‌ها، تله روباه، شورشیرین)

برزو ارجمند، ایفای نقش در ۴ فیلم دفاع مقدسی (روز سوم، سفر سرخ، معراجی‌ها، اشنوگل)

محمد کاسبی، ایفای نقش در ۳ فیلم دفاع مقدسی (حمله به اچ۳، براده‌های خوردشید، نفوذی)

رضا ایرانمنش، ایفای نقش در ۳ فیلم دفاع مقدسی (سجاده‌ آتش، آخرین شناسایی، دکل)

محمد عزیزی، ایفای نقش در ۳ فیلم دفاع مقدسی (جنگ نفتکش‌ها، لیلی با من است، متولد ماه مهر)  

نیکی کریمی، ایفای نقش در ۳ فیلم دفاع مقدسی (بوی پیراهن یوسف، دیوانه از قفس پرید، برج مینو)

احمد نجفی، ایفای نقش در ۳ فیلم دفاع مقدسی (گروهبان، خط آتش، شورشیرین)

شهره لرستانی، ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (لیلی با من است، اخراجی‌ها)

پژمان بازغی،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (دوئل، تارا و تب توت فرنگی)

پوریا پورسرخ،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (روز سوم، گلوگاه شیطان)

مصطفی زمانی،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (بدرود بغداد، ملکه)

حمیدرضا آذرنگ،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (ملکه و تنگه ابوقریب)

پرویز پورحسینی، ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (عاشق فقیر، باشوغریبه کوچک)

میترا حجار،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (متولد ماه مهر، قارچ‌های سمی)

فریبا کوثری،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (پایان کودکی، دندان مار)

رضا کیانیان،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (کیمیا، آژانس شیشه‌ای)  

علی نصیریان،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (بوی پیراهن یوسف، دیوانه از قفس پرید)

خسرو شکیبایی،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (کیمیا، اتوبوس شب)

اکبر عبدی، ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (اخراجی‌ها و معراجی‌ها)

مسعود کرامتی،  ایفای نقش در ۲ فیلم دفاع مقدسی (ضد گلوله، سفر به چذابه)

بازیگرانی که تنها در یک فیلم دفاع مقدسی ایفای نقش کرده‌اند، فرهاد اصلانی (سفر به جذابه)، حامد بهداد (روز سوم)، لادن مستوفی (شب واقعه) و شهرام قائدی (روز سوم).

دفاع مقدس، سینمای ورشکسته قبل از انقلاب را جان بخشید

سینمای دفاع مقدس از آن عرصه‌هایی بود که در سال‌های آغازین انقلاب اسلامی، سینمای منتهی به سال ۱۳۵۶ را که توسط فیلمفارسی نابود و ورشکسته شده بود، بار دیگر جان بخشید.  

بسیاری از بازیگرانی که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در سینمای ایران ایفای نقش می‌کردند، پس از انقلاب دست به مهاجرت زدند و عملاً سینمای ایران از فیلمسازان و بازیگران خالی شد. دفاع مقدس و سینمای دفاع مقدس، فضایی شد تا فیلمسازان و بازیگران جوان فرصت حضور در سینمای ایران را پیدا کرده و روز به روز پیشرفت کنند.  

بازیگران جوان و تازه‌کار سینمای ایران که از ابتدای دهه ۶۰ فعالیت خود را آغاز کرده بودند، در دهه ۷۰ به پختگی در ایفای نقش رسیدند. همین امر باعث شد فیلم‌های دفاع مقدسی که در دهه ۷۰ تولید شدند، کیفیت بهتری نسبت به فیلم‌های دهه ۶۰ داشته باشند.